Tetanos (Tetanoz)

İshal Sebepleri Nelerdir?

İshale neden olan pek çok vaziyet mevcuttur. İshal sebeplerinin başında mikrobik ishaller gelmektedir ki, yaz ishalleri de bu gruptandır. Mikroplar dışında başta antibiyotikler olmak üzere muhtelif ilaçlar, muhtelif mide-bağırsak hastalıkları, bazı hormonal hastalıklar, bağırsak veya bağırsak komşuluğunda ortaya çıkan tümöral gidişatlar, fazla ve ani ısı başkalaşımları da ishale neden olabilir. Heyecanlanma, yeis, fobi, stres gibi vaziyetler de ishale neden olabilir.

Yaz İshallerinin Sebepleri Nelerdir?

Yaz ishaline neden olan mikroplar, bakteriler ile protozoon denilen gözle görülmeyen parazitlerdir.

Yaz İshalleri Nasıl Ortaya Çıkar?

Tabiattaki sıcaklık çoğalışıyla tüm canlıların su gereksinimleri de buna paralel olarak çoğalır. Dolayısıyla insanlar, yaz aylarında daha fazla su harcar. Böylece, bu tüketimin beklenmeyen bir neticeyi olan yaz ishalleri, çoğunlukla mikroplu suların içilmesi veya bu sularla yıkanmış meyve ve sebzelerin yenilmesiyle ortaya çıkar. Bazen insanlar ishal olup bu mikropları dışkıları ile etrafa yayabilir. Dışkıyla bulaşmış ellerin neticeyi de ishal olabilir. Her zaman kullanılan suların sağlıklı olup olmadığını öğrenmek muhtemel olmaz. Tabiatta, özellikle insan ve hayvan dışkılarıyla kirlenmiş sularda yaşayan, ishal sebebi olabilecek muhtelif mikroplar bulunmaktadır. Bunlar özellikle sakin sularda, kanalizasyonun karıştığı sularda, iyi ilaçlanmamış içme ve kullanma sularında, özellikle yaz aylarında uzun zaman canlı kalarak artar. Bu suların içilmesi veya böyle sularla bulaşık, sıcak etrafta beklemiş besinlerin, misalin ham sebzelerle hazırlanmış salataların ve meyvelerin harcanması neticeyi ishal yapan mikroplar, ağız yoluyla alınarak insanların bağırsaklarına erişir. Bunların bir kısmı bağırsak duvarında cerahat oluşturarak hem bağırsak hareketlerini artırır, hem de bağırsağa su ve iltihabi hücrelerin geçişine neden olur; bir kısmı da bağırsakta cerahat yapmadan, salgıladıkları zehirli madde denilen zehirli maddelerin tesiriyle su ve tuz geçişini artırmak suretiyle ishale neden olur.

Yaz İshallerinin Bulguları Nelerdir?

En ehemmiyetli bulgu, dışkılama rakamının çoğalması ve dışkı niteliğinin değişmesidir. Dışkı, cıvık, patates püresi görünümünde olabileceği gibi, sümüksü ve irinli veya su gibi olabilir. Dışkı ölçüyü ve su içeriği, ince bağırsaklarda hastalık yapan asalak ve bakterilerin ishallerinde fazladır, kalın bağırsakta hastalık yapanlarınkinde ise azdır; ayrıca bunlarda dışkılama rakamı ötekilerine oranla daha fazladır. Su gibi tariflenen ishallerin çoğunluğu paraziter sebeplidir. En sık giardia denilen protozoon neden olur. Bu tip ishallerin en ciddisi ve yaşamı tehdit edeni ise dışkının pirinç suyu görüntüsü olarak tariflendiği, kolera bakterisinin yaptığı ishaldir. İrinli dışkılamaya neden olan bakterilere ise karahumma ve karahumma eşi hastalıklara neden olan salmonella bakterilerini misal verebiliriz. Kalın bağırsakta ishale neden olan bakterilerin bir kısmı ve bazı asalaklar dışkının irinli, sümüksü görünmesine, aynı zamanda bağırsak duvarını da yaralayarak damarların kanamasına neden oldukları için, kanlı olmasına da neden olurlar. Dışkının böyle kanlı ve irinli olması dizanteri olarak adlandırılır. Sebeplerinden birisi şigella denilen bakteri, bir değişiği amip denilen protozoondur. İshalle beraber bulunan değişik bulgular karın ağrısı, karında buruntu hissi, bazen bulantı, iltihabi gidişatlarda bunlara ilaveten ateş olarak karşımıza çıkar. Dışkılamadan sonra bütün hafifleyememe de bir değişik bulgu olabilir. Misalin kalın bağırsak ishallerinde ağrı ve hafifleyememe sıktır. Fazla su ve tuz kaybına bağlı olarak kalp damar sistemine, böbreklere, asap sistemine ait kalp ritim bozuklukları, böbrek yetmezliği, şuur bozuklukları gibi bulgular da olabilir. Dilin kuruması, cildin parlaklık, nem ve yumuşaklığını kaybetmesi, gözlerin göz çukuruna çökmesi gibi bulgular, su kaybının işaretleridir.

İshal Olunca Ne Yapmalıyız?

İlk önlem olarak kaybedilen su ve tuzu geri koymak için pratik olarak hazırlayacağımız şu solüsyonu içebiliriz: Bir litre kaynatılmış soğutulmuş suya 1 çorba kaşığı şeker, 1 tatlı kaşığı sofra tuzu ve 1 çay kaşığı karbonat konularak karıştırılır, içilebildiği kadar sık aralıklarla içilir. Ancak mikrobik ishallerin hemen hepsi 24 saatten fazla devam eder ve hemen hepsi ilaç rehabilitasyonu almadan düzelmez. Bu sebeple, 24 saatten fazla süren ishallerde en yakın sağlık merkezine müracaat etilerek tetkik ve muayene olunması gerekir. Zira farkında olmadan dışkımız yoluyla etrafa mikrop bulaştırabilir, ayrıca ishalin rehabilitasyonsuz kalarak daha ciddi sağlık problemlerine yol açmasına neden olabiliriz.

Sağlık Kuruluşunda Neler Yapılacaktır?

Sağlık kuruluşunda, şüphelenilen besinlerin ve suyun olup olmadığı ve ne zaman harcandığı, ishalin ne zaman başladığı, karın ağrısı, ateş, dışkıda cerahat ve/veya kan olup olmadığı, yakınımızda başka hasta insanların olup olmadığı sorulacak; tetkikin ardından dışkı incelemeyi ve kültürü, kan sayımı ve gerekirse değişik kan muayeneleri istenecektir. Tüm bilgilere göre hekim rehabilitasyona karar verecektir.

Nasıl Rehabilitasyon Edilir?

Akışkan ve tuz kaybının az olduğu, ishalin hastanın konforunu çok bozmadığı gidişatlarda, sağlık kurumuna yatırılmadan genellikle yalnızca uygun bir perhizle hasta ayaktan rehabilitasyon edilir. Fazla su ve tuz kaybı, ağır dizanteri halleri, kolera kuşkusu olan gidişatlarda hasta kesinlikle sağlık kurumuna yatırılarak öncelikle kaybedilen su ve tuzun yerine konması emeliyle serum verilir, daha sonra uygun ilaçlara başlanır. İshal perhizi nasıldır? İshali olan kimselerin düzelene kadar posasız ve yağsız yiyecekler alması gerekir. Başka Bir Deyişle sebze ve meyveler, kuru yemiş, çikolata, kızartmalar gibi yiyecekler alınmamalıdır. Yağsız makarna, pirinç pilavı, haşlanmış patates-patates püresi, haşlanmış yağsız et ve tavuk, yağsız ızgara köfte yenebilir. Ayrıca bol ölçüde meşrubat alınmalıdır.

İyileşme Kısmeti Nedir?

Uygun rehabilitasyonla yaz ishallerinin rehabilitasyonu oldukça gülümseyicidir; hemen hepsinde iyileşme bütündür. Ancak mikroplu civarla temas devam ediyorsa, lüzumlu önlemler alınmadıysa ishalin yineleme kısmeti her zaman vardır.

Yaz İshalleri Nasıl Önlenebilir?

Bu ishallerin önlenmesinin en ehemmiyetli yolu, menşei meçhul suların harcanmaması ve şahsi pakliğe dikkat edilmesi, özellikle ellerin her yemekten evvel ve sonra yıkanmasıdır. Kullanılan ve içilen suların klorlanması pek çok mikrobun yaşamasını önler. Kuşkulu suların, kuşkulu olmasa dahi salgın olduğu öğrenilen yerlerdeki suların kaynatılarak kullanılması lüzumludur.